De stressemmer van je hond

Je hebt ‘m vast wel eens horen langskomen: de stressemmer van je hond. Een te volle stressemmer kan bij honden voor ongewenst gedrag zorgen. Ken je het spreekwoord ‘De druppel die de emmer deed overlopen’? Dat is precies waar de stressemmer over gaat. In dit artikel leg ik je uit wat de stressemmer voor honden precies is, hoe overprikkeling bij honden werkt en hoe je kunt voorkomen dat de stressemmer van je hond te vol raakt en overstroomt.

Wat is een stressemmer?

Een stressemmer kan je zien als een echte emmer die jouw hond met zich meedraagt. Het is geen emmer waarvan hij kan kiezen om hem een keertje thuis te laten. De emmer zit als ’t ware aan hem vast. Hij draagt hem de hele dag mee, overal naar toe. Op het moment dat situaties jouw hond stress opleveren, vult het emmertje zich. Om ’t weer even visueel te maken: er wordt een glas water in de emmer leeggegoten op het moment dat iets je stress oplevert. Je kunt je voorstellen dat 1, 2 of 3 bekertjes water geen probleem opleveren. De emmer is groot genoeg om het water te kunnen dragen. Maar na een bekertje of 10 zit de emmer echt vol en stroomt hij over. En dat is het moment dat jouw hond “opeens” probleemgedrag laat zien. De nieuwe prikkel die hij tegenkomt past niet meer in zijn stressemmertje en de emmer loopt over. Gevolg? Het probleemgedrag laat zich zien.

“Mijn hond viel opeens uit!”

En zo ontstaat de situatie dat een hond die fietsers stiekem heel spannend vindt naar de eerste 9 fietsers niet blaft, en naar de 10e fietser opeens uitvalt. Wij – als mensen – gaan natuurlijk als een gek op zoek naar een verklaring voor dat “plotselinge uitvallen”. We denken: “Die 10e fietser had een petje op. Mijn hond houdt vast niet van mensen met petjes!” of “Die 10e fietser was een man! Mijn hond kan gewoon niet met mannen omgaan.” Maar vergis je niet, want die andere 9 fietsers waar je hond niet op reageerde, hebben wel degelijk te maken met de reactie van je hond op de 10e fietser. Die eerste 9 fietsers goten allemaal een bekertje water leeg in de stressemmer van je hond. Pas bij het 10e glas water van de 10e fietser zat de emmer vol en overstroomde hij. En zo komt het dat je hond “opeens” uitvalt.

Ga op zoek naar de oorzaak van het probleemgedrag

Als je je hond goed leert kennen, kan je ook leren herkennen waarmee de stressemmer van jouw hond zich vult. Het is daarbij natuurlijk altijd interessant om te kijken naar de momenten waarop het écht misgaat en probleemgedrag zich laat zien, maar het is nog veel interessanter om te kijken naar de periode daarvoor. Een hond die uit het niets uitvalt naar een fietser, heeft namelijk mogelijk helemaal geen problemen met fietsers. Misschien was die ene fietser gewoon op die dag wel even te veel, terwijl je hond normaal gesproken geen enkele issue heeft met fietsers. De vraag is niet: “Waarom viel mijn hond uit naar een fietser?“, maar de vraag is: “Waar is de stressemmer mee gevuld, waardoor de hond uiteindelijk uitviel naar een fietser?” En dat is een compleet andere vraag!

Iedere hond heeft zijn eigen stressemmer

Een stressemmer wordt gevuld met situaties die de hond stress opleveren, dat is nu wel duidelijk. Maar het is wel belangrijk om te noemen dat de ene hond een grotere stressemmer heeft dan de andere. Waar de ene hond uitstekend in staat is om heel veel prikkels te filteren, is de andere hond dat minder. De hond die goed prikkels kan filteren, heeft waarschijnlijk ook een héle grote stressemmer. Daar passen misschien wel 30 bekers water in! En dan zijn er ook honden met een kleiner stressemmertje waar misschien maar 6 kleine glazen water in passen. Je hond kan daar niks aan doen; het is hoe hij in elkaar zit. Dit heeft te maken met genen, zijn ras en karakter, de situatie in het nestje waar hij uitkomt en zo kan ik nog wel even doorgaan. Maar de emmer van je hond is zo groot als hij is. En daar moet jij het als eigenaar mee doen.

Let goed op de stresssignalen van je hond

Het vullen van die stressemmer gaat meestal niet zonder signalen. Je hond kan niet anders dan communiceren met zijn lichaam en dit doet hij dus ook de hele dag door. Met zijn lichaam laat hij zien of hij dingen prettig, spannend, doodeng of súper leuk vindt. Het leren lezen van de lichaamstaal van je hond, geeft je ontzettend veel informatie over hoe jouw hond situaties beleeft. En dat niet alleen: het geeft je ook informatie over de dingen waarmee de stressemmer van jouw hond zich vult! Alles wat de hond in mindere of meerdere mate stress geeft, is een bekertje water dat leeggegoten wordt in de emmer. Het ene bekertje zal groter zijn dan het andere, maar stress is stress.

Door die stresssignalen te herkennen, kan je dus zien welke situaties stress opleveren voor je hond. Je kunt als het ware gaan herkennen in welke situaties er een beker water wordt leeggegoten in de stressemmer van je hond. En als je dat weet, kan je die situaties ook gaan voorkomen, of kan je je hond in die situaties beter begeleiden, waardoor er op zo’n moment geen glas water wordt leeggegoten in de stressemmer, of misschien een half glas, zodat de emmer minder snel gevuld raakt en uiteindelijk overstroomt.

Positieve stress is ook stress!

En dan is er nog een belangrijk punt dat ik graag met je wil delen: positieve stress is ook stress! De stressemmer van je hond kan zich ook vullen met positieve stress. Positieve stress is stress die veroorzaakt wordt door iets leuks, maar wat wel stress oplevert. Je kunt hierbij denken aan een hond die nieuwe dingen ontzettend spannend vindt, maar die wordt meegenomen naar het strand waar hij nog nooit is geweest. De hond is aan de ene kant heel enthousiast. Het strand is wijds. Er is ontzettend veel ruimte om te rennen. De zee ziet er aanlokkelijk uit. Zijn eigenaren lijken enthousiast over deze plek! Wauw.

En tegelijkertijd levert die nieuwe prikkel ook een hoge mate van stress op, want het is NIEUW. En die onzekerheid en stress, al is het gekoppeld aan iets leuks, kan je ook zien als een bekertje water dat in het stressemmertje van je hond terechtkomt. Een ander voorbeeld is visite die binnenkomt. Je hond raakt helemaal door het dolle heen, wordt hyperactief en begroet al springend en blaffend het bezoek. Je denkt misschien: mijn hond vindt het helemaal geweldig dat er bezoek is! Maar hyperactief gedrag is een stresssignaal. Ja, misschien vindt je hond het leuk, maar het levert hem ook veel stress op. En dus wordt deze situatie toegevoegd aan de stressemmer van je hond.

Het is dus belangrijk om de stressemmer van je hond niet vol te laten raken

Want die volle stressemmer, die leidt tot een overstroming (= potentieel probleemgedrag). Daarom is het belangrijk om eens goed naar jouw hond en zijn behoeften te kijken. Wat levert hem stress op? Is zijn enthousiasme voor bepaalde dingen écht enthousiasme? Of is hij gewoon hyperactief en eigenlijk heel erg overprikkeld? Is zijn spel in het losloopgebied wel écht spel? Of is het stress?

Ga je verdiepen in de lichaamstaal van je hond. Onderzoek hoe je kunt herkennen dat jouw hond stress ervaart. Een klein stresssignaal, zoals tongelen (het likken van de eigen bek) kan al betekenen dat je hond stress ervaart. In plaats van je hond in de situatie te houden omdat je denkt dat het allemaal wel meevalt, kan je hem ook uit de betreffende situatie halen, om te voorkomen dat de stressemmer zich verder vult. Want onthoud: misschien vertoont je hond in deze situatie nog geen probleemgedrag, maar het is wel een beker water die wordt leeggegoten in de emmer. Het is een beker water dichterbij de overstroming.

De stressemmer van je hond legen

Gelukkig kan je de stressemmer van je hond ook legen! En om even in termen van emmers te blijven spreken: er zijn manieren waarop je kleine gaatjes kunt prikken in de onderkant van de stressemmer, waardoor al die bekertjes water ook langzaam weer uit de emmer stromen. Zo vult de stressemmer van je hond zich niet volledig en hoeft hij dus ook niet te overstromen. Maar hoe doe je dat nu eigenlijk, dat legen van de stressemmer van je hond?

• Kijk eens kritisch naar het dagschema van jouw hond. Wat doet je hond allemaal op een dag? Heeft hij voldoende momenten om te rusten en diep in slaap te zijn? Een volwassen hond mag wel 12 tot 16 uur per dag slapen. Deze slaapuren heeft hij hard nodig, want tijdens deze uren verwerkt hij alle prikkels die hij op een dag opdoet. En zonder prikkelverwerking vult de stressemmer zich véél sneller. Slaap is dus heel belangrijk. Als je een hond hebt die uit zichzelf weinig rust pakt, kan je hem helpen rust te pakken door hem naar zijn plek te brengen (bench/mand/kussen) en hem terug te sturen naar die plek als hij er vanaf komt.
• Kijk naar de manier waarop jij je wandelingen inricht. Er zijn maar weinig volwassen honden die met iedere hond die ze tegenkomen willen spelen. En toch staan wij als hondeneigenaren vrolijk een uurtje op een piepklein hondenweitje, waar je hond verplicht de interactie aan moet gaan met andere honden, terwijl hij daar misschien helemaal geen zin in heeft (en het hem stress oplevert!). Wat verwacht jij van je hond tijdens een wandeling? Hoeveel indrukken doet hij op? Moet hij iets met alles en iedereen? Hoe gevuld is de stressemmer van je hond na een wandeling? Zou je ook met een leger emmertje kunnen thuiskomen?
• Doe ontprikkelende activiteiten. Wist je dat snuffelen en zoekspelletjes enorm ontprikkelend werken voor honden? Het is letterlijk een manier om de stress los te laten. Hetzelfde geldt voor het kauwen op een botje of een kong. Geef je hond de kans om activiteiten te doen waarmee hij zijn stress kan loslaten.
• Stel je hond niet bloot aan te veel stressvolle situaties. Dus krijg je visite en weet je dat dat lastig is voor jouw hond? Doe je hond lekker in de bench, zodat hij de prikkel van de visite meer los kan laten. Hij hoeft niet alles te kunnen.
• Wees de stress voor. Begeleid je hond ook wanneer het probleemgedrag zich nog NIET voordoet. Denk even aan die 10 fietsers waar ik het eerder in dit artikel over had. De hond valt pas bij de 10e fietser uit, maar die 9 fietsers daarvoor gooiden allemaal een bekertje water leeg in de stressemmer van je hond. Begeleid je hond daarom ook al bij die 9 eerste fietsers, zodat zij geen bekertje water leeggooien in de stressemmer.

En tenslotte: verdiep je in de lichaamstaal van je hond! Ik kan het je niet vaak genoeg zeggen. Door je te verdiepen in de taal die jouw hond spreekt, leer je zijn signalen herkennen. Je leert herkennen wat hij wel en niet fijn vindt. Wat hem stress oplevert en waar hij van ontspant.

Heb je vragen? Volg me op Instagram. Daar deel ik regelmatig gratis tips en adviezen voor hondeneigenaren.