Je hond straffen is niet hetzelfde als grenzen aangeven. Maar wat is het verschil? Er zijn hondenscholen waar je geen ‘nee’ tegen je hond mag zeggen, omdat dat een straf zou zijn. Ik denk zelf dat er een groot verschil zit tussen een grens aangeven en je hond straffen. Ik ga je in dit artikel uitleggen wat het verschil is, en waarom ik zelf meer geloof in grenzen aangeven dan in straffen.
Waarom straffen bij honden anders is dan bij mensen
We kennen het woord ‘straffen’ allemaal wel. Velen van ons zullen het koppelen aan onze kindertijd, waarin je bijvoorbeeld als straf naar je kamer moest, of als straf geen toetje kreeg omdat je je bord niet had leeggegeten. Net als je kinderen straf kunt geven, kan je honden ook straf geven. Er zit echter wel een groot verschil tussen het straffen van een kind en het straffen van een hond. Een hond kan lange-termijngevolgen van zijn gedrag niet overzien, terwijl een kind dit beter kan. Een kind dat bijvoorbeeld geld gestolen heeft uit de portemonnee van zijn ouders, kan daar een dag later nog straf voor krijgen. Een hond kan je echter niet straffen voor iets wat hij een uur geleden heeft gedaan. Hij koppelt een straf aan het directe gedrag dat hij op dat moment vertoont.
Positieve correcties en negatieve correcties
Je hond straffen is niet hetzelfde als grenzen aangeven. Daarom leg ik je eerst uit wat het inhoudt om je hond te straffen. Later ga ik in op het aangeven van grenzen. Wanneer je je hond straft, volgt er een consequentie op het gedrag van je hond. In hondenland wordt een straf ook wel een ‘correctie’ genoemd. Een correctie is bedoeld om het gedrag van de hond te stoppen. Bij correcties maken we in hondenland onderscheid tussen positieve correcties en negatieve correcties. Hierbij staat positief voor ‘iets toevoegen’ en negatief staat voor ‘iets weghalen’. De woorden positief en negatief hebben hier dus niets te maken met ‘leuk’ en ‘niet leuk’, maar met ’toevoegen’ en ‘wegnemen’.
Positieve correcties
Een positieve correctie is een correctie waarbij er een onaangename prikkel toegevoegd wordt. Voorbeelden van positieve correcties zijn:
- Een hond trekt aan de lijn en daarom geeft de eigenaar een ruk aan de riem.
- Een hond steelt een koekje van de salontafel en krijgt daarvoor een tik op zijn neus.
- Een hond blaft en de eigenaar geeft de hond een schop.
*Let op: dit zijn voorbeelden van positieve correcties en dus geen correcties waar ik achter sta.
Positieve correcties zijn vrijwel altijd gebaseerd op een schrikreactie of op pijn. De schrik of pijn is bedoeld om de hond te doen stoppen met het gedrag dat hij vertoont. Een positieve correctie heeft alleen effect als de correctie DIRECT op het gedrag volgt. Zoals ik hierboven al noemde, koppelt de hond zijn gedrag van een uur geleden niet aan een correctie die pas een uur later plaatsvindt. Een positieve correctie heeft dus alleen effect als de correctie direct op het gedrag volgt. Timing is hierbij dus van belang.
Negatieve correcties
Bij een negatieve correctie wordt er een aangename prikkel weggelaten in de hoop dat de hond stopt met het gedrag dat hij vertoont. Voorbeelden van negatieve correcties zijn:
- Een hond blaft terwijl de eigenaar zijn eten klaarmaakt. De eigenaar geeft de hond vervolgens geen eten.
- Een hond trekt aan de lijn. De eigenaar stopt met wandelen en staat stil.
- Een hond staat te piepen omdat zijn eigenaar de riem pakt om te gaan wandelen. De eigenaar legt de riem weer weg en gaat op de bank zitten.
In tegenstelling tot positieve correcties, hebben negatieve correcties niet altijd direct effect. De hond moet immers zijn gedrag gaan koppelen aan het feit dat er een aangename prikkel bij hem wordt weggehouden. Voor negatieve correcties is daarom ook veel geduld en een lange adem nodig. Een hond moet doorkrijgen dat hij, wanneer hij bijvoorbeeld blaft, geen eten krijgt. Hij zal waarschijnlijk nog een aantal keer blijven blaffen voor hij doorheeft dat hij met het geblaf geen maaltijd voorgeschoteld krijgt. Ook bij negatieve correcties is je timing essentieel, omdat je hond anders niet begrijpt dat het weghalen van een aangename prikkel het gevolg is van zijn gedrag.
Waarom je hond straffen niet hetzelfde is als grenzen aangeven
Je hond straffen is echt iets anders dan grenzen stellen voor je hond. Waar een straf een consequentie is van ongewenst gedrag, is het idee achter grenzen stellen dat het ongewenste gedrag zich überhaupt niet gaat voordoen. Ik ga je een aantal voorbeeldjes geven om dit uit te leggen:
- Er liggen koekjes op de salontafel. Je hond wil een koekje pakken. Je ziet je hond naar de koekjes op de salontafel kijken. Je zegt duidelijk ‘nee’ en stuurt de hond naar zijn plek. Je voorkomt dat de hond een koekje eet, waardoor het ongewenste gedrag (= de hond eet een koekje) zich niet kan voordoen en hier dus ook geen consequentie tegenover hoeft te staan.
- Je hond heeft de neiging om uit te vallen naar andere honden. Je wandelt met je hond aan de riem en je ziet in de verte een andere hond aankomen. Je begint direct contact te maken met je hond, geeft je hond een duidelijke opdracht (bijvoorbeeld: hij moet gaan zitten). Iedere keer als jouw hond naar de andere hond kijkt, zeg je duidelijk ‘nee’ en geef je dus van tevoren al aan dat jouw hond zich niet met de andere hond hoeft te bemoeien. Hierdoor valt je hond niet uit aan de lijn en doet het ongewenste gedrag zich niet meer voor.
Ik begrijp natuurlijk dat deze voorbeelden een typisch gevalletje zijn van ‘makkelijker gezegd dan gedaan’. Toch geloof ik heilig in het principe ‘voorkomen is beter dan genezen’.
Waarom voorkomen altijd beter is dan genezen
Gedrag dat je hond iets oplevert, is gedrag dat je hond zal gaan herhalen. Honden zijn echte opportunisten. Als ze ergens beter van worden, zullen ze dat altijd nog een keer proberen. In dit artikel vertel ik je meer over het zelfbelonende gedrag van honden. Wanneer bepaald gedrag hen iets oplevert, zullen ze het herhalen. Een hond die altijd blaft naar fietsers en ervaart dat fietsers ook altijd van hem wegfietsen als hij blaft, zal de volgende keer nóg harder gaan blaffen naar een fietser. Zijn ervaring is immers: als ik blaf, gaan ze weg, en dat is precies wat ik wil!
Ongewenst gedrag dat voor de hond op wat voor manier dan ook zelfbelonend is (en dat wegjagen van die fietser is dus óók zelfbelonend!), wordt herhaald. En daarom is voorkomen beter dan genezen. Want door het gedrag te voorkomen, voorkom je ook dat de hond in een modus komt waarin hij als het ware verslaafd raakt aan zijn eigen gedrag. Door te voorkomen dat je hond gaat uitvallen naar een fietser, voorkom je ook dat hij dat hij bij de volgende 10 fietsers uitvalt. Door te voorkomen dat je hond een koekje van de salontafel steelt, leer je hem dat hij dat de volgende keer ook niet hoeft te proberen, waardoor je de volgende keer minder hard bezig hoeft te zijn om je hond bij de koekjes weg te houden.
Je hond straffen: waarom ik daar geen fan van ben
Het straffen van je hond is allereerst niet altijd nodig. Als je inzet op preventie (voorkomen dat ongewenst gedrag zich voordoet), ben je vaak al halverwege. Zet je in op preventie, dan hoef je je hond niet te straffen. Dat klinkt al goed, toch? Maar ik heb nog een ander, heel groot bezwaar tegen het straffen van je hond, en dan met name positieve correcties. Bij een positieve correctie voeg je een onaangename prikkel toe op het moment dat jouw hond ongewenst gedrag vertoont. Voorbeelden van positieve correcties zijn een ruk aan de riem, een tik op de neus, een schop, schreeuwen/boos worden, en ga zo maar door. Dit zijn geen van allen dingen die een positieve uitwerking hebben op jouw relatie met je hond. De vertrouwensband met je hond zal er niet beter op worden als je je hond regelmatig een tik op z’n neus geeft. Natuurlijk is de ene hond gevoeliger voor een correctie dan de andere, maar ik wil zelf dat honden naar me luisteren omdat ze op een fijne manier gemotiveerd zijn om naar me te luisteren, niet omdat ze bang zijn dat ik ze anders een schop geef.
Pijn of angst is wat mij betreft binnen een relatie nooit een goede motivatie om iets wel of niet te doen. Natuurlijk zijn pijn en angst nuttig. Ons lichaam waarschuwt ons d.m.v. pijn dat er iets aan de hand is en angst zorgt ervoor dat we niet roekeloos zijn en gevaar kunnen inschatten. Binnen een relatie ken ik echter geen voorbeelden waarin pijn en angst vanuit één van de twee personen richting de ander een positieve uitwerking heeft op de relatie in zijn geheel. Nogmaals: ik wil dat mijn honden naar mij luisteren omdat ze dat willen en omdat ze mij serieus nemen. Niet omdat ze bang zijn dat er anders iets zwaait.
Grenzen stellen is niet zielig voor je hond
Het is daarentegen niet zielig voor je hond als je grenzen stelt. Sterker nog: je hond is je er dankbaar voor. Honden zijn zwart-witte dieren. Ze denken niet in grijstinten. Iets mag, of het mag niet. Ik vind het bijvoorbeeld niet zielig als een hond nooit op de bank mag. Het is immers heel duidelijk en hij weet wat er van hem wordt verwacht. En honden doen het dankzij hun zwart-witte aard héél goed op duidelijkheid! Ik vind het zieliger als een hond constant moet aftasten waar de grenzen liggen.
Een hond die niet weet waar hij aan toe is, is sneller geneigd om ongewenst gedrag te vertonen. Hij moet immers de hele tijd de grenzen opzoeken (en soms ook grenzen overschrijden – met alle frustratie van zijn mens tot gevolg) om te weten waar de grens ligt. Een hond die weet waar de grens ligt, hoeft de grens ook niet steeds op te zoeken en gedraagt zich daarom over het algemeen ook rustiger.
Ik wil hulp bij het gedrag van mijn hond
Je hond straffen is niet hetzelfde als grenzen aangeven. Maar vind jij het moeilijk om grenzen te stellen? Weet je niet goed hoe je duidelijk kunt zijn naar je hond? Overschrijdt jouw hond constant jouw eigen grenzen? Dan wordt het tijd om samen lekker aan de slag te gaan naar een meer ontspannen leven met elkaar. Ik help je daar graag bij. Neem contact met mij op en we bespreken samen de mogelijkheden!
