Ongewenst gedrag. We krijgen er als hondeneigenaren allemaal wel eens mee te maken. Geen hond is perfect. Dus ook jij – met de allerliefste hond van de wereld (want die heb je, toch?!) – gaat te maken krijgen met ongewenst gedrag. Maar wat moet je het ongewenst gedrag doen? Moet je ongewenst gedrag van je hond negeren? Moet je je hond straffen? Moet je een alternatief aanbieden? Ik ga je er meer over vertellen.
Elke situatie is anders
De opmerking ‘ongewenst gedrag moet je negeren’ is véél te kort door de bocht. Elke situatie is uniek en elke hond is uniek. Ongewenst gedrag is niet zomaar op te lossen met één simpele tip als “negeer hem maar gewoon”. Als dat zo zou zijn, zou ik geen werk meer hebben! Ongewenst gedrag is complex, wordt soms veroorzaakt door dingen die je in eerste instantie niet kunt zien (pijn, stress, trauma’s uit het verleden, aangeleerd gedrag). En naast al die verschillende oorzaken van ongewenst gedrag, zijn er dus ook al die verschillende karakters van honden én de mensen die hen begeleiden. Al die factoren bij elkaar bepalen samen welke aanpak bij ongewenst gedrag het juiste werkt. En daarom is “negeren bij ongewenst gedrag” niet altijd de oplossing.
Wat is de oorzaak van het ongewenste gedrag?
Allereerst is het belangrijk om de oorzaak van het ongewenste gedrag te achterhalen? Is het angst? Pijn? Verveling? Als je dat weet, weet je vaak ook wat de beste manier is om het gedrag op te lossen. Een hond die geen genoeg kan krijgen van een leuk spelletje en uit opdringerigheid ongewenst gedrag vertoont (hier ga ik in de volgende alinea verder op in) is een ander verhaal dan een hond die uit verveling ongewenst gedrag vertoont. Ongewenst gedrag vanuit verveling kan je simpelweg oplossen door een nieuwe, uitdagende prikkel aan te bieden. Kijk eerst naar de oorzaak! Zonder oorzaak weet je nóóit zeker of je aanpak de juiste is.
Het negeren van ongewenst gedrag kán wel werken
Maar dat zegt niet dat het negeren van ongewenst gedrag nooit werkt. Sterker nog: het kan bij sommige honden en in sommige situaties heel goed werken! Ik ga je een voorbeeld geven van een situatie waarin ongewenst gedrag negeren juist heel slim is.
Je hond is gek op spelen. Je hebt net een half uur met ‘m gespeeld, maar hij weet van geen ophouden. Je hebt gezegd dat het spelletje klaar is en je hebt het speeltje weggelegd, maar toch blijft hij drammen. Hij duwt steeds zijn neus tegen je been om aan te geven dat hij nog wel een uur door kan spelen. Er zit geen diepere laag onder dit gedrag. Je hond wil gewoon spelen en is daarom opdringerig. Hij zoekt naar jouw reactie.
Als je je hond in deze situatie heel veel aandacht blijft geven, door bijvoorbeeld ‘nee’ of ‘klaar’ tegen hem te zeggen, geef je hem eigenlijk wat hij wil. Hij is namelijk op zoek naar jouw reactie, naar interactie met jou. En ook die negatieve aandacht (dus het aangeven van een grens) is aandacht. En dus geef je de hond wat hij wil. Negeren kan in dit geval heel goed werken. De hond duwt steeds zijn neus tegen jouw been aan om een reactie uit te lokken, maar als hij merkt dat dit niet werkt, zal hij er uiteindelijk mee stoppen.
De kern van dit verhaal? Negatieve aandacht is ook aandacht! Blijf je in dit soort situaties wél reageren op het ongewenste gedrag (het duwen van zijn neus tegen jouw been om je aandacht te vragen)? Dan ontstaat er al snel een patroon waarin je hond precies weet wat hij moet doen om jouw aandacht te krijgen.
Maar het negeren van ongewenst gedrag is soms niet genoeg
Oké Lisse, goed verhaal. Maar mijn hond haalt echt álles uit de kast om mijn aandacht te krijgen? Als ik hem negeer wanneer hij tien keer met z’n favoriete speeltje aan komt zetten, dan gaat hij dingen slopen. Hij vreet het speeltje op, en als ik daar niet op reageer begint hij aan mijn nieuwe sneakers. Ook de bank moet eraan geloven. En oh ja, de onderkant van de gordijnen is ook al uit elkaar gescheurd.
Bij deze hond werkt negeren dus niet. Jij negeert je hond om het ongewenste gedrag (opdringerigheid) uit de weg te gaan, maar deze hond weet van geen ophouden. Hij is ook slim. “Als je mij negeert als ik mijn neus tegen je aan duw, dan haal ik gewoon iets anders uit de kast. Iets waar je wél op reageert!” En het werkt. Want zodra je hond z’n tanden in je gloednieuwe sneakers zet, ga je ‘m natuurlijk niet meer negeren. Dit gaat over jouw grenzen heen!
Als negeren niet werkt
Ja, soms is het inderdaad zo simpel dat negeren werkt. Mijn golden retriever Jake is gek op knuffelen en kan soms heel opdringerig zijn neus op mijn schoot leggen nadat ik een half uur uitgebreid met ‘m gekroeld heb. Als ik ‘m dan negeer, verdwijnt die neus vanzelf weer. Hij weet: “Ik wil aandacht, maar die krijg ik duidelijk niet. Blijkbaar werkt dit niet. Ik ga wel lekker liggen.” Probleem opgelost.
Maar als Jake mijn bank zou gaan slopen omdat ik hem negeer, dan moet ik dus iets anders doen. Ik moet dan op 3 dingen letten:
- Een duidelijke grens stellen. Blijkbaar is het negeren niet duidelijk. Zodra hij z’n neus op mijn schoot legt, kan ik gewoon een duidelijke “nee” geven en hem wegsturen. Zo weet hij heel duidelijk dat hij niets van mij hoeft te verwachten. Er zijn honden bij wie negeren niet werkt, maar bij wie een duidelijke “nee” of “klaar” voldoende is. Ze weten dat ze niets gaan bereiken met hun (ongewenste) gedrag.
- Het patroon doorbreken. Even terug naar de hond die de sneakers te lijf gaat zodra hij het gevoel heeft dat z’n baasje hem negeert. Dit gedrag moet je per direct doorbreken om te voorkomen dat het erger wordt. En een patroon doorbreken houdt in dat je je hond géén kans geeft om het ongewenste gedrag te vertonen. Dus opbergen die sneakers. En als je een hond hebt die knaagt op de bank, voorkom je dat hij naar de bank toe kan (een bench of een ren kan hier een mooi middel voor zijn). Beëindig per direct de discussie. Nee, ik ga niet met je spelen en nee, we gaan niet mijn sneakers/bank/gordijnen kapot maken.
- Bied een alternatief aan. Oké, je gaat niet met ‘m spelen. Maar wat moet de hond wél gaan doen? Door je hond een alternatief aan te bieden, is het voor je hond duidelijk dat het spelen NIET gaat gebeuren, maar iets anders WEL. Dit kan iets heel simpels zijn (denk niet te moeilijk). “Naar je plek” is al een duidelijke taak.
Gewenst versus ongewenst gedrag
Ongewenst gedrag negeren kán werken, maar het nadeel van het negeren van het gedrag, is dat je je hond niet vertelt welk gewenste gedrag je graag zou willen zien. In het geval van ongewenst gedrag is het mooi om het volgende aan te houden:
- Grens aangeven bij het ongewenste gedrag
- Voorkomen dat het ongewenste gedrag zich nog kan voordoen (nu en in de toekomst)
- Aangeven wat het gewenste gedrag is (wat moet de hond wél doen?)
Zo weet je hond ook in de toekomst, wanneer jij een grens stelt bij het ongewenste gedrag, welk alternatief hij heeft. Hieronder geef ik een duidelijk voorbeeld:
Ik heb een zoontje van 4. Soms heeft hij een vriendje over de vloer en dat gaat er – zoals dat bij kinderen gaat – druk aan toe. Mijn witte herder Lewis is gek op onze kinderen, maar met 2 rondvliegende 4-jarige jongens is het een beetje te veel voor hem. Hij wil alles onder controle houden en het liefste de hele tijd achter de jongens aanrennen. Maar dit is niet leuk voor de spelende kinderen én eigenlijk ook niet voor Lewis (want wát een stress als je iets moet controleren wat je eigenlijk niet kunt controleren!). Lewis gaat in dit soort situaties (wanneer het druk is in huis) in de bench. Zo bied ik hem een alternatief:
Nee, we gaan niet achter de kinderen aanrennen. Ja, je mag wel in je bench op een botje kauwen.
Omdat dit een patroon is, weet hij dit ook al. Zodra het druk wordt in huis, gaat hij voor zijn bench staan. Het is duidelijk wat er van hem verwacht wordt en omdat deze duidelijkheid er is, kan hij ook zelf voor dit alternatief kiezen.
Negeren kan ook voor problemen zorgen
Het negeren van ongewenst gedrag kan ook voor problemen zorgen. Stel dat je een hond hebt met een trauma. Hij is eerder aangevallen door een andere hond en is sindsdien erg bang voor andere honden. Wanneer je met hem door het bos loopt, begint je hond direct te grommen zodra hij een andere hond ziet. Hij laat z’n voortanden zien en valt uit aan de riem. Je weet niet wat er zou gebeuren als je ‘m los zou laten, maar je hond kiest duidelijk voor “aanvallen is de beste verdediging”. Hij is zó bang.
Als je dit ongewenste gedrag negeert, heb je een probleem. Zo simpel is het. Je hond gaat andere honden dan mogelijk aanvallen, met alle gevolgen van dien. Dit ongewenste gedrag negeren kan tot ernstige gevolgen leiden, namelijk:
- Je hond kan andere honden pijn doen, laten schrikken of zelfs ernstig verwonden.
- Je hond ervaart geen enkele hulp vanuit jouw kant wanneer hij iets spannend vindt.
Vergeet niet dat deze hond uitvalt naar andere honden omdat hij zelf een trauma heeft. Hij vindt het doodeng om andere honden tegen te komen. En wat doe jij? Je negeert ‘m. Je laat ‘m stikken in die mega spannende situatie.
Moet je ongewenst gedrag van je hond dus negeren?
Tja, soms. En soms ook niet. Zoals je leest is er geen eenzijdig antwoord op deze vraag te geven. Kijk altijd naar de context. Je hond is uniek, elke situatie is uniek, elk mens is uniek. En al die unieke factoren vragen om een unieke aanpak. Dit is precies de reden dat ik niet volgens een vaste methode werk. Het zou geen recht doen aan al die verschillende individuen met wie ik werk. Ieder individu (hond én mens) heeft recht op zijn eigen aanpak. Simpelweg omdat voor iedereen iets anders werkt.
Volg je mij al op Instagram? Daar geef ik regelmatig nuttige tips voor hondeneigenaren! En wil je hulp bij het gedrag van je hond? Neem dan contact met me op. Ik help je graag!
